مدیرعامل مجمع نوشت افزار ایرانی اسلامی در گفت‌وگویی با تسنیم از بیم‌ها و امیدهای فعالان حوزه نوشت افزار ایرانی در سال جدید گفت. تولید نوشت‌افزار بومی هرچند در سال‌های گذشته رشد خوبی را داشته، اما وجود مشکلاتی چون تأمین اقلام اولیه کار را برای فعالان سخت کرده است.
به گزارش چاپ و نشر آنلاین به نقل از خبرگزاری تسنیم، بازارسازی فرهنگی در ایران با وجود همه مدعیان هنوز نوپاست. هر چند در سال‌های گذشته نمونه‌هایی از محصولات فرهنگی بومی در کشور تولید و توزیع شد، اما مشاهدات و پژوهش‌های میدانی حکایت از این دارد که این محصولات نتوانسته‌اند در جذب مخاطب ایرانی خیلی موفق عمل کنند. در میان کالاهایی که در این حوزه تولید شده، نوشت‌افزار بیشترین توفیق را داشته است.
نوشت افزار ایرانی اسلامی که قریب به یک دهه از فعالیتش می‌گذرد، توانسته در این فاصله سهم خود از میزان تولیدات و بازار نوشت‌افزار داخلی را افزایش داده و از سوی دیگر، با اقدام به تولید اقلام مورد نیاز، به سبد خود تنوع بخشد. نوشت افزار ایرانی اسلامی که در ابتدا حتی برخی از فعالان فرهنگی نیز نسبت به آینده آن چندان امیدوار نبودند، حالا توانسته حدود ۴۰ درصد از سهم بازار نوشت‌افزار ایران را به خود اختصاص دهد. این حوزه که کار خود را با دو سه برند آغاز کرده بود، حالا در دهه اول فعالیت خود بیش از ۱۰۰ تولیدکننده فعال دارد.
استقبال خانواده‌ها از این محصولات نیز نشان‌دهنده آینده روشن آن است؛ آینده‌ای روشن هم برای مصرف‌کننده که تولید داخلی را با کیفیت و قیمت مناسب‌تری تهیه می‌کند و هم برای تولیدکننده و چرخه تولید کشور.
با وجود این، حوزه تولید نوشت افزار ایرانی در سال جدید با چالش‌های جدی مواجه است؛ از تأمین اقلام مورد نیاز مانند کاغذ گرفته تا نامشخص بودن وضعیت بازار این کالاها در سایه کرونا. سعید حسینی، مدیرعامل مجمع نوشت افزار ایرانی اسلامی، در گفت‌وگویی با تسنیم از بیم‌ها و امیدهای تولیدکنندگان این حوزه گفت. به گفته او؛ اگرچه سال سختی در پیش است اما تولیدکنندگان در نظر دارند تا با اجرای برنامه‌هایی مانند افزایش تولید خانگی سهم خود را در بازار ظرف دو سه سال آینده افزایش دهند. گفت‌وگوی او با تسنیم را می‌توانید در ادامه بخوانید:
بعد از قریب یک دهه فعالیت نوشت افزار ایرانی اسلامی در بازار، به نظر می‌رسد که اقبال به این محصولات از سوی مصرف‌کنندگان رضایت‌بخش بوده و توانسته جای خود را در میان سبد خانوار پیدا کند. این اقبال در سال گذشته در بین تولیدکنندگان به چه صورت بود؟ چه میزان در تولید رشد داشتیم و تنوع کارها به چه صورت بود؟
نوشت افزار ایرانی اسلامی در امتداد سال‌های گذشته، در سال ۹۸ نیز شاهد رشد بود؛ چه در حوزه تنوع محصولات و چه در بخش اقبال تولیدکنندگان. در سال گذشته بیش از ۱۰ تولیدکننده جدید وارد این حوزه شده و به تولید محصولات ایرانی با طرح‌های ایرانی اسلامی پرداختند. از سوی دیگر، ما در سال ۹۸، در بخش تنوع محصولات نیز از جهت تولید ملی و محتوا رشد خوبی داشتیم.
بعضی از این محصولات نمونه داخلی نداشت؛ به همین دلیل تولید این محصولات مانع از خروج ارز از کشور شد. به عنوان نمونه، ما پیش از این قفل کلاسور را وارد می‌کردیم، اما در سال گذشته بیش از یک میلیون قفل کلاسور تولید و سبب شد از خروج چند هزار دلار جلوگیری شود.
همچنین به محصولات تنوع دادیم؛ مثلاً تولید قیچی برای بچه‌ها، ظرف غذا، گیره پلاستیکی و … را نیز به اقلام تولیدی اضافه کردیم. در سال ۹۸ سبد محصولات را تنوع بخشیدیم که با استقبال هم همراه شد. با وجود این، هنوز اقلامی وجود دارد که مشابه داخلی ندارد، امیدواریم امسال که سال جهش تولید است، بر این بخش تمرکز کنیم و وارد این حوزه‌ها شویم.
با توجه به تغییر در تعرفه واردات لوازم‌التحریر در یکی دو سال گذشته و رشد تولیدات نوشت افزار ایرانی اسلامی، فکر می‌کنید در حال حاضر نوشت افزار ایرانی اسلامی چند درصد بازار نوشت‌افزار داخل را در دست دارد؟
ممنوعیت‌هایی در زمینه واردات اعمال شد که در نهایت به تولید داخلی کمک کرد و سبب شد تا بخشی از نیاز داخل از راه تولید ملی برطرف شود. بخشی از کالاهای وادراتی از طریق قاچاق- چه از راه مناطق آزاد و مرزی و چه از راه گمرک با عناوین دیگر- وارد کشور می‌شود که متأسفانه میزان دقیق آن مشخص نیست.
به همین دلیل ما در بازار شاهد عرضه برخی از اقلام وارداتی بودیم که از جمله آن می‌توان به مداد اشاره کرد که هم نمونه خارجی آن را می‌توانستیم در سطح بازار ببینیم و هم می‌شد در مناطق مرزی آن را تهیه کرد. با وجود این، در مجموع می‌توان گفت که تمهیدات اندیشیده شده برای تعرفه واردات و ممنوعیت ورود کالاهای خارجی، سبب شد تا به رشد تولید ملی کمک کند و در حوزه‌های مختلف به خودکفایی برسیم.
پیش از این سهم تولید داخل در بازار کشور تنها ۳۰ درصد بود و ۷۰ درصد نیز به کالاهای وارداتی اختصاص داشت. به نظرم این میزان در سال ۹۸، ۱۰ درصد کاهش داشت و میزان تولید به میزان ۴۰ درصد افزایش یافت. هرچند سخت است به دلیل کمبود اطلاعات در کشور، آمار دقیقی ارائه کرد اما می‌توان گفت که خطوط تولیدی جدیدی وارد میدان شده و اگر مجموعه دولت و حاکمیت کمک کنند می‌توانیم ظرف دو سه سال آینده، این میزان را به ۵۰ درصد افزایش دهیم و در اکثر حوزه‌ها به نمونه‌های داخلی خوبی دست یابیم.
مشکل کاغذ در سال ۹۸ یکی از اصلی‌ترین مشکلات و دغدغه‌های تولیدکنندگان بود. دولت برای رفع این مشکلات وعده‌هایی اعلام کرد. آیا این وعده‌ها به سرانجام رسید؟
سال ۹۸ در حوزه کاغذ سال پرچالشی بود. شاهد قیمت‌های حبابی و عجیب و غریبی در بازار بودیم که حتی با دلار آزاد نیز به این قیمت نمی‌رسید. متأسفانه به دلیل فساد و رانت، احتکارهایی هم صورت گرفت و سبب شد که کاغذ با ارز دولتی و نیمایی وارد کشور شود و با قیمت آزاد به دست تولیدکننده برسد. این روند به تولیدکننده و مصرف‌کننده فشار وارد کرد.
به دلیل افزایش قیمت اقلام نوشت‌افزار به ویژه دفتر مشق، اعلام کردند که دفتر دولتی عرضه می‌شود، اما متأسفانه تعداد آن خیلی محدود بود و شاید ۱۰ تا ۱۵ درصد بازار را تأمین می‌کرد که آن هم با توزیع ضعیف همراه بود. بعد گفتند این دفترها برای مناطق محروم است، اما گاه کسانی که برای تأمین اقلام در مناطق محروم تلاش می‌کردند هم دستشان به این دفترها نمی‌رسید. در مجموع در این زمینه ضعف مشهود بود و سال سختی را داشتیم.
قول‌هایی هم از سوی وزارت ارشاد هم داده شد اما در نهایت اتفاق خاصی رخ نداد، ارشاد عقب‌نشینی کرد و وزارت صنعت هم تحت فشار افکار عمومی می‌گفت توزیع می‌کنیم اما وقتی بازار را بررسی می‌کردیم، می‌دیدیم که تنها بخش کوچکی از بازار از آن بهره‌مند شدند و دولت نتوانست بخش عمده‌ای از بازار را مدیریت کند. قیمت‌های دفتر مشق بسیار بالا بود و این، کار را برای تولیدکننده سخت کرد. برخی از آنها نتوانستند به تولید ادامه دهند؛ در نتیجه تعطیل شدند.
در حال حاضر بخشی از حباب کاغذ شکسته شده و امیدواریم این روند حفظ شود. کاغذ تا بندی ۳۰۰ هزار تومان رسیده که اگر بتوانند این را حفظ کنند خوب است. بیشتر از این قیمت منطق اقتصادی ندارد و به نظرم باز هم می‌تواند کاهش قیمت داشته باشد. ستاد اجرایی فرمان امام(ره) هم برای تولید کاغذ داخلی ورود کرده است که البته تولید آن نیازمند زمانی حدود دو سه سال است.
اگر این اتفاق بیفتد و کاغذ ایرانی با کیفیت تولید و با قیمت پایین‌تر عرضه شود، درحوزه نشر، مطبوعات و نوشت‌افزار تحول خوبی ایجاد می‌کند. این کاغذ با ضایعات نیشکر تولید می‌شود و این خوب است که ضایعات را به ارزش افزوده تبدیل کنیم. پروژه‌های این‌چنینی در کشور کم نبوده که نیمه‌تمام مانده یا رها شده‌اند؛ به همین دلیل باید حمایت کرد تا این پروژه به نتیجه برسد. تولیدکنندگان انگیزه استفاده از این نوع کاغذ را دارند.
به نظر شما اصلی‌ترین مشکل و دغدغه برای تولیدکنندگان این حوزه در سال ۹۹ چیست؟
در حال حاضر که با شیوع بیماری کرونا مواجه هستیم، وضعیت کمی مبهم است و گاه می‌تواند باعث تعطیلی برخی از کارگاه‌های تولیدی شود. تولید نوشت‌افزار با تحصیل دانش‌آموزان ارتباط نزدیک دارد، هنوز مشخص نیست که عرضه و مصرف این اقلام به کجا می‌رسد، بازار کی رونق می‌گیرد و … . با وجود این، امیدواریم که به شرایط عادی بازگردیم. به نظرم امسال تهیه مواد اولیه و هزینه نیروی انسانی از جمله مهمترین دغدغه‌های تولیدکنندگان این حوزه می‌تواند باشد.
یکی از انتقادات به طرح‌های نوشت افزار ایرانی اسلامی، مستقیم‌گویی است؛ به این معنی که برخی معتقدند چون کار عمدتاً برای گروه سنی کودک و نوجوان تولید می‌شود، باید بیش از این از ابزار هنر و با استفاده از روش‌های غیرمستقیم پیام را به مخاطب منتقل کند. نظر شما در این رابطه چیست؟ قرار بود مرکزی به منظور طراحی طرح‌های ایرانی اسلامی دایر شود. کار راه‌اندازی این مرکز به کجا رسید و چه برنامه‌ای برای آن در نظر گرفته شده است؟
ما هم قبول داریم که باید به بهترین شکل این کار انجام شود. نکته قابل توجه در این رابطه این است که باید در نظر داشت هر تصویری که بر روی نوشت‌افزار نقش می‌بندد، برای استفاده بچه پنج یا هفت سال نیست، نوشت‌افزار برای مخاطب در سنین مختلف تولید می‌شود؛ از گروه پیش‌دبستانی گرفته تا دانشجویان. به همین دلیل ما با طیف گسترده و سلایق مختلفی مواجه هستیم.
ما کارهای کارتونی را معمولاً برای بچه‌ها تولید می‌کنیم و کارهای غیر فانتزی را برای دانش‌آموزان در متوسطه اول و دوم. طرح شهدا، مفاخر ملی، المان‌های معماری و تاریخی و … معمولاً برای دانش‌آموزان در گروه متوسطه است. تلاشمان این است که کارهایمان برای گروه‌ها و سنین مختلف متنوع باشد. هرچند در برخی موارد استقبال از کارهای ویژه گروه متوسطه در بین دانش‌آموزان مقاطع پایین‌تر نیز دیده می‌شود؛ مانند طرح‌هایی که در چند ماه گذشته از شهید سلیمانی کار شد که در بین بچه‌ها بازخورد خوبی داشت و حتی پیگیری هم می‌کردند.
من این نقد را قبول دارم، اما اصل شکل‌گیری خاستگاه تصویر نباید تولیدکننده نیست، بلکه این اتفاق باید در زنجیره‌های قبلی مانند بازی‌های رایانه‌ای، انیمیشن و … باید طراحی شود. ما از تولیدکننده نوشت‌افزار این نتظار را نداریم که کاراکتر انیمیشن جذاب تولید کند، اما پیگیر این هستیم که مجموعه‌هایی برای این منظور شکل بگیرد. باید از مجموعه‌های دولتی مانند حوزه هنری، مرکز صبا و … این موضوع را مطالبه کرد. اگر این حوزه تقویت و مفاهیم با شکلی هنرمندانه، تأثیرگذار و جذاب عرضه شود، می‌توانیم در حوزه‌های دیگر مانند اسباب‌بازی و … نیز وارد شویم.
بیشتر بخوانید: احداث بزرگ ترین کارخانه تولید کاغذ و لوازم التحریر در اردبیل
آیا قرار هست که تولیدکنندگان این حوزه هم از حمایت‌های دولت در دوران کرونا بهره‌مند شوند؟
هنوز اتفاق خاصی در این زمینه رخ نداده است، اما امیدواریم حمایت‌ها صورت بگیرد. در این مدت، برخی از تولیدکنندگان، به ویژه آن دسته که به تولید کیف مشغول هستند، با کار جهادی به تولید ماسک پرداختند. از سوی دیگر، در شرایط حال حاضر که کارگران و زنان بی‌سرپرست و قشر محروم جامعه، شرایط سختی به لحاظ اقتصادی دارند، برنامه‌ریزی‌ها برای جهش تولید و اشتغال‌زایی که صورت گرفته که امیدواریم به نتیجه برسد. در تلاشیم تا اشتغال‌زایی خانگی را نیز تقویت کنیم. علی‌رغم وجود سختی‌ها و مشکلات، تولیدکنندگان ناامید نیستند.
